تاریخچه شکل گیری استانداردهای مدیریت کیفیت در صنعت خودرو

نویسنده: مهندس علیرضا احمدی تاریخ انتشار: 1399/12/10
no-photo.jpg
  • 745

پس از مورد استقبال قرار گرفتن الزامات سیستم های مدیریت کیفیت براساس الگوی ISO 9001 نگارش 1994  بین صنایع مختلف ، صنايع خودروسازي امريكا كه عمدتا مربوط به شركتهاي : فورد، جنرال موتور وكرايسلر مي باشد بر آن شدن تا با لگوی برداری از سری استانداردهای مدیریت کیفیت یک استاندارد مدیریت کیفیت تحت عنوان QS 9000 را طراحی و به زنجیره تامین خود معرفی نمایند. 
 الزامات این استاندارد جدید ( مدیریت کیفیت صنعت خودرو ) حاوي دو بخش بود 
 بخش اول اين الزامات در قالب الزامات عناصر بيست گانه ISO9001:1994 تدوين شده است كه در متن هريك ازعناصر بيست گانه الزامات مشترك سه خودروساز بزرگ(Big Three) به الزامات اصلي استانداردISO9001 اضافه شده است. 
بخش دوم استاندارد حاوي الزامات منحصر به فردهريك از خودروسازان آمريكاي است.اين الزامات توسط كميته اي به نام گروه كاري صنايع خودرو (AIAG) كه متشكل از نمايندگان صنايع خودروسازي امريكا است تدوين شده است.QS9000 يكي از شناخته شده ترين الزامات ويژه صنعت خودرو درجهان است كه علاوه بر سازمانهاي طرف قرارداد، خودروسازان آمريكا كه الزام به استقرار اين سيستم دارند، بسياري از قطعه سازان جهان داوطلبانه اقدام به استقرار اين سيستم نموده بودند. 
علاوه بر نظامنامه مرجع الزامات سيستم كيفيت ( QSR ) كه شالوده اصلي والزامات اين سيستم را تشريح ميكند مجموعه الزاماتQS9000 حاوي 5  سند مرجع ديگر نيز ميباشد كه با الزامات اصلي تحت عنوان six pack شناخته مي شوند.در متن الزامات QSR درمواردي كه ضرورت داشته باشد به اين 5 نظامنامه ارجاع داده شده است. اين 5 نظامنامه مرجع عبارتند از:
  1.  طرح ريزي پيش هنگام كيفيت محصول و طرح كننرل (APQP&CP)
  2.  تجزيه وتحليل حالات بالقوه خرابي وآثار آن (FMEA)
  3.  كنترل آماري فرآيند (SPC)
  4.  تجزيه و تحليل سيتمهاي اندازه گيري(MSA)
  5.  فرآيند تاييد قطعات توليدي (PPAP)
کیفیت صنعت خودرو

هر چند در اغلب سيستمهاي كيفيت صنعت خودرو استفاده از پنج ابزار فوق به نوعي الزامي است ولي  منسجم ترين نظامنامه هاي مرجع در خصوص تكنيكهاي MSA  ، SPC ، FMEA مربوط به مجموعه الزمات QS  9000است كه در ساير سيستمها نيز از اين مراجع استفاده مي شود
البته در مورد APQP و PPAP هر يك از خودرو سازان الزمات خاص خود را دارند كه تا حدودي با APQP ,PPAP سازگار و قابل انطباق است به عنوان مثال در ايران خودروسازان از فرايندي تحت عنوان SQA براي تشريح الزمات خود در مورد تكوين و توسعه محصولات جديد و فرآيند تاييد آن استفاده مي كنند كه از نظر اصولي با الزامات QS 9000 داراي نقاط اشتراك زيادي مي باشد.
با توجه به فراگيري كاربرد QS 9000 بين قطعه سازان سراسر جهان صدور گواهي توسط موسسات گواهي دهنده در اغلب نقاط جهان حتي براي قطعه سازاني كه با خودرو سازان آمريكا طرف قرارداد نيستند رايج بوده و قطعه سازا ن دستيابي به اين گواهينامه را به عنوا ن يك هدف كيفيتي كه بيانگر تكامل سيستم كيفيت آنهاست مد نظر قرار می دادند .
با توجه به نتایج و دست آوردهای این استاندارد و همچنین مورد توجه قرار گرفتن آن توسط قطعه سازان صنعت خودرو در خارج از مرزهای قاره آمریکا، ویرایش اول استاندارد ISO / TS 16949  در سال 1999 توسط کار گروه بین الملی صنعت خودرو ( IATF ) با هدف هماهنگ سازی ارزيابی های متفاوت و صدور گواهینامه ی سیستم ها در سراسر جهان در زنجیره تامین بخش خودرو ایجاد شد . 
تجدید نظر های دیگر ( ویرایش دوم در سال 2002 و ویرایش سوم در سال 2009 ) مبتنی بر نیاز های توسعه ای بخش صنعت خودرو همگام با ویرایش های ISO 9001 مورد بازنگری و بروز رسانی قرار گرفت . 
استاندارد IATF 16949  با گذشت هفت سال و با تغییرات به نسبت زیاد در سال ۲۰۱۶ منتشر گردید و به جای استاندارد نسخه قبلی خود یعنی ISO/TS 16949 الزام شد. الزامات استاندارد IATF 16949  بر پایه الزامات استاندارد ۲۰۱۵:ISO 9001 می باشد  در اکتبر سال ۲۰۱۶ مورد بازنگری قرار گرفت و با عنوان الزامات استاندارد IATF 16949 منتشر گردید . 
در یک نگاه کلی، اصلی ترین و آشکارترین تغییر در استاندارد IATF 16949 نسبت به ISO/TS 16949 
تغییر فصول استاندارد از هشت فصل به ده فصل می باشد. 
همچنین برخی از اصلی ترین تغییرات  به شرح زیر می باشد : 
  1.  تعیین دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفی
  2. الزامات ایمنی مرتبط با قطعات و فرآیندها
  3. الزامات محصولات با نرم‌افزارهای مرتبط
  4. الزامات خاص مشتری
  5.  تاکید کامل بر اجرای تفکر مبتنی بر ریسک در سازمان
  6. انطباق محصولات و فرآیندها
  7.  تغییر مسئولیت مدیریت به رهبری
  8.  پیاده سازی سیاست های ضد ارتشا و افشاگری
  9.  مدیریت گارانتی
  10.  مدیریت زیرمجموعه‌های تأمین‌کنندگان تا اولین تامین کننده و الزامات توسعه آن‌ها
  11. اثربخشی و کارایی فرآیند
  12. مالکان فرآیندها