تفاوت تضمین کیفیت با کنترل کیفیت در چیست؟ ۵ تفاوت اصلی را اینجا بخوانید
- 0
سازمان‌ها دو روش رایج برای حفظ و بهبود کیفیت دارند. هدف تضمین کیفیت و کنترل کیفیت شبیه است، اما رویکردشان برای اطمینان از ایجاد محصولی با کیفیت بالا، فرق دارند. حالا این سؤال پیش می‌آید که هر شرکت یا سازمانی، فقط به یکی از این دو نیاز دارد؟ در این مقاله بهمدام سراغ تفاوت تضمین کیفیت با کنترل کیفیت می‌رویم، و شما را با پنج تفاوت اصلی بین آن‌ها آشنا می‌کنیم.
تضمین کیفیت چیست و چه کاربردی دارد؟
تضمین کیفیت (Quality Assurance)، فرایند طراحی و نظارت بر سیستم‌ها، به‌منظور اطمینان از مطابقت محصولات و خدمات با استانداردهای کیفی موردنیاز است.
تضمین کیفیت جزو مهم هر کسب‌وکار موفقی است، چون تضمین می‌کند که شرکت‌ها، محصولات یا خدمات قابل‌اعتمادی به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
مدیران تضمین کیفیت باید مطمئن شوند کلیه فرایندهای مربوط به ارائه محصولات یا خدماتشان با استانداردهای موردنیاز مطابقت دارند. این اطمینان، شامل انجام آزمایش‌ها، ممیزی‌ها، تحلیل داده‌ها، ایجاد گزارش‌ها و ارائه توصیه‌هایی برای بهبود است.
تضمین کیفیت شامل ایجاد فرایندهایی است که هر بار، نتایج ثابت و دقیقی را ارائه می‌دهند. اما کنترل کیفیت، روی شناسایی خطا در محصولات یا خدمات نهایی تمرکز دارد. بیایید نگاه دقیق‌تری بیندازیم:
کنترل کیفیت چیست و چه کاربردی دارد؟
کنترل کیفیت (Quality Control) یکی از زیرمجموعه‌های مهم مدیریت کیفیت است. فرایند بررسی محصولات یا خدمات برای یافتن نقص‌های احتمالی، و اطمینان از رعایت سطح کیفی مناسب با کمترین هزینه ممکن است.
واحدهای کنترل کیفیت باید تحت‌نظر مستقیم مدیرعامل یا مدیریت ارشد سازمان باشند، چون از مهم‌ترین بخش‌های ساختار سازمانی به حساب می‌آیند.
تیم‌های کنترل کیفیت به‌دنبال نقص یا خطای احتمالی در محصولات و خدمات هستند. بهبود این خطاها می‌تواند تأثیر مثبتی روی رضایت مشتری بگذارد.
فرایندهای کنترل کیفیت شامل روش‌های مختلفی مانند بازرسی دوره‌ای، ممیزی محصولات، آزمایش و نمونه‌برداری برای اطمینان از مطابقت محصول با استانداردهای صنعتی است.
تفاوت تضمین کیفیت با کنترل کیفیت چیست؟
تضمین کیفیت (QA) و کنترل کیفیت (QC) هر دو ابزار مهمی برای اطمینان از بالاترین سطح کیفیت در محصولات یا خدماتی هستند که کسب‌وکارها ارائه می‌کنند.
تضمین کیفیت روی جلوگیری از بروز عیوب در طول فرایند تولید تمرکز دارد. اما کنترل کیفیت بر شناسایی و اصلاح نقصی متمرکز است که قبلا ایجاد شده است.
تضمین کیفیت به‌طور معمول شامل ارزیابی فرایندها و رویه‌هایی است که برای ایجاد محصولات یا ارائه خدمات استفاده می‌شوند. اما کنترل کیفیت، بازرسی محصولات یا خدمات نهایی برای اطمینان از مطابقت با استانداردهای مشخص است.
هر دو رویکرد را می‌توان به‌طور مستقل استفاده کرد، اما بیشتر اوقات باهم اجرا می‌شوند. با استفاده هم‌زمان از هر دو رویکرد، مطمئن می‌شویم کالاها و خدمات با بالاترین استانداردها مطابقت دارند.
پنج تفاوت تضمین کیفیت با کنترل کیفیت چه هستند؟
برای درک بهتر تفاوت تضمین کیفیت با کنترل کیفیت باید تصویر روشنی از چگونگی کارکرد این دو فرایند در جهت بهبود کیفیت سازمان و کاهش اقدامات اصلاحی داشته باشید. در این بخش به پنج تفاوت اصلی اشاره می‌کنیم.
1. تضمین کیفیت پیشگیرانه است، کنترل کیفیت واکنشی
تضمین کیفیت فرایندی فعالانه است. هدف آن جلوگیری از هرگونه نقصی قبل از وقوع است. در طرف مقابل، کنترل کیفیت واکنشی است. هدفش شناسایی عیوب در کیفیت محصولات پس از وقوع آن‌هاست.
تضمین کیفیت شامل طراحی فرایندهایی مانند مستندسازی رویه‌های عملیاتی استاندارد (SOP) بر اساس استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ است. هربار که این فرایندها اجرا می‌شوند، نتیجه‌اش محصول ایمن و مؤثری خواهد بود.
کنترل کیفیت شامل آزمایش محصولات برای اطمینان از مطابقت آن‌ها با استانداردهای ایمنی و کارایی است. اگر آزمایش کنترل کیفیت مشکلات کیفی را آشکار کند، به اقدامات واکنشی منجر می‌شود تا از ارسال و توزیع محصول بی‌کیفیت جلوگیری شود.
با وجود تفاوت تضمین کیفیت با کنترل کیفیت برای کسب‌وکارها، در حالت ایدئال، ممیزی کنترل کیفیت مؤثر، جرقه تضمین کیفیت را هم می‌زند.
نتایج آزمون غیرمنطبق باید منجر به بررسی اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه برای تعیین علت اصلی مشکلات کیفیت و فرایندهای به‌روزرسانی برای جلوگیری از بروز مشکل در آینده شود.
۲. تضمین کیفیت به فرایند مربوط است، کنترل کیفیت به محصول
تضمین کیفیت فرایندگراست و روی پیشگیری از مسائل کیفیت تمرکز دارد. کنترل کیفیت محصول‌محور است و بر شناسایی مسائل کیفیت در محصولات تولیدشده متمرکز است.
راه دیگر برای درک این تفاوت تضمین کیفیت با کنترل کیفیت در نظر گرفتن اقدام در برابر نتیجه است. تضمین کیفیت شامل اقداماتی است که به ایجاد محصول منجر می‌شوند. اما کنترل کیفیت بر محصول نهایی متمرکز است.
در ادامه این مقاله بهمدام، نمونه‌هایی از فرایندهای تضمین کیفیت و کنترل کیفیت را مرور می‌کنیم.
فرایندهای تضمین کیفیت این‌ها هستند:
- مستندات
- ممیزی‌ها
- مدیریت تأمین‌کننده
- آموزش کارکنان
- کنترل تغییرات
- رویه‌های تحقیقی
این‌ها هم مراحل کنترل کیفیت هستند:
- بازرسی دسته‌ای
- نمونه‌برداری محصول
- آزمایش اعتبارسنجی
- تست آزمایشگاهی
- آزمایش نرم‌افزاری
۳. تضمین کیفیت به سیستم می‌پردازد، کنترل کیفیت به قطعات
سیستم‌های کنترلی تضمین کیفیت، روش‌ها و رویه‌هایی برای حفظ استانداردهای کیفی هستند. در طرف مقابل، سیستم‌های کنترل کیفیت، قطعات خروجی را بررسی و پایش می‌کنند.
کنترل کیفیت روی قطعاتی تمرکز دارد که برای ایجاد محصول نهایی استفاده می‌شوند، مانند مواد خامی که از تأمین‌کننده می‌آیند.
سیستم تضمین کیفیت فعالیت‌هایی را دیکته می‌کند تا مطمئن شود ورودی‌ها ایمن و مؤثر هستند، مانند ممیزی تأمین‌کنندگان و نمونه‌برداری و بازرسی دسته‌ای مواد خام.
۴. تضمین کیفیت، ایجاد می‌کند، و کنترل کیفیت تأیید
چهارمین تفاوت تضمین کیفیت با کنترل کیفیت اینکه نتیجه فعالیت‌ها و تلاش‌های تضمین کیفیت، نقشه راهی برای ایجاد محصولات بهتر می‌شود، و استانداردهایی برای طراحی محصول، ساخت، بسته‌بندی، توزیع، بازاریابی و فروش تعریف می‌کند.
اما کنترل کیفیت شامل تأیید صحت محصولات پس از تولید، و پیش از توزیع بین مشتری‌های نهایی یا تأیید ایمنی و کارایی است.
۵. تضمین کیفیت به کل تیم مربوط می‌شود، کنترل کیفیت به کارکنان مشخصی
فعالیت‌های تضمین کیفیت، به کل تیم برمی‌گردد. یعنی هر یک از اعضای کسب‌وکار، مسئول فرایندهای تضمین کیفیت است. اما سیستم مدیریت کیفیت، به واحد کیفیت و مدیریت ارشد مربوط می‌شود.
تلاش‌های تضمین کیفیت شامل استانداردهایی برای آموزش، مستندسازی و بررسی توسط همه نیروی کار حاضر در شرکت یا سازمان است.
اما کنترل کیفیت به‌طور معمول برعهده کارکنان مشخصی در سازمان است که وظیفه دارند SOP را برای آزمایش محصول نهایی دنبال نمایند. آن‌ها یافته‌هایشان را بر اساس رویه‌های استاندارد آزمایش محصول و اعتبارسنجی فرایندها، مستندسازی می‌کنند.
جمع‌بندی
تضمین کیفیت و کنترل کیفیت ابزارهای مهمی برای اطمینان از ارائه محصولات یا خدماتی با بالاترین سطح کیفی هستند. در این مقاله بهمدام، پنج تفاوت تضمین کیفیت با کنترل کیفیت را مرور کردیم، اما استفاده هم‌زمان از آن‌ها، باعث می‌شود محصولات یا خدمات بهتری ارائه بدهیم.
اگر سؤالی درباره فرایندهای QA یا QC در کسب‌وکار خود دارید، لطفا زیر همین مقاله کامنت بگذارید. کارشناس‌های بهمدام پاسخ‌گوی شما خواهند بود. اگر هم تجربه‌ای از اجرای مؤثر این فرایندها در سازمان خود دارید، لطفا با ما و سایر خوانندگان این بلاگ به اشتراک بگذارید.
منابع: