آنچه درباره اصلی‌ترین هدف سیستم مدیریت محیطی در کسب‌وکارهای بزرگ نمی‌دانستید!
نویسنده: مدیر محتوا
تاریخ انتشار: 1401/06/13
- 33
امروزه اجرای سیستم‌های مدیریت زیست‌محیطی در شرکت‌ها و سازمان‌ها ضروری‌تر از همیشه است. مگر می‌شود در دورانی که توجه عموم مردم به حفظ محیط زیست، به‌عنوان ضرورتی برای زندگی آینده و آیندگان جلب شده، کسب‌وکارهای بزرگ توجهی به این ضرورت نداشته باشند؟ در این مقاله به لزوم تعیین هدف سیستم مدیریت محیطی پرداخته و مهم‌ترین اهداف سیستم مدیریت زیست محیطی را بررسی می‌کنیم.
مثل هر فعالیت سازمانی دیگری، لازم نیست حتما از همان قدم اول، اتفاق بزرگ و شگفت‌انگیزی رقم بزنیم. اصلا بیایید کمال‌گرا نباشیم! مهم این است که شروع کرده و کارها را به‌مرور زمان انجام بدهیم و جلو برویم.
برای درک بهتر هدف سیستم مدیریت محیطی در سازمان، صحبت را از کمی قبل‌تر آغاز می‌کنیم: اصلا سیستم مدیریت زیست‌محیطی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
مدیریت زیست‌محیطی مجموعه‌ای از وظایف سازمانی با هدف کاهش اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های شرکت است که با اهداف، استراتژی‌ها و خط‌مشی‌هایی اداره می‌شود که خود شرکت اتخاذ می‌کند.
در یک کلام، هدف سیستم مدیریت محیطی دستیابی به مدلی از توسعه پایدار در بلندمدت است. توسعه پایداری که در نهایت به حفظ بهتر محیط زیست و در عین حال، پیشبرد اهداف سازمانی کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ مزیت پیاده سازی سیستم ISO 14001 برای سازمان ها چیست ؟
مدیریت زیست‌محیطی را می‌توان زمینه‌ای مطالعاتی دانست که به درک تعاملات بین انسان و محیط زیست، و کاربرد دانش و عقل سلیم برای حل مشکلات اختصاص دارد.
مهم‌ترین ویژگی‌های بارز مدیریت زیست‌محیطی در سازمان عبارت‌اند از:
فرهنگ لغت محیط زیست هم با اصطلاحات جدیدی مانند فناوری پاک، ممیزی زیست محیطی، محصولات سازگار با محیط زیست، ارزیابی اثرات زیست محیطی، حفاظت از منابع زیست محیطی و غیره، به‌روزرسانی شده؛ و این زایش اصطلاحات جدید، همچنان ادامه دارد.
اما همه این جنبه‌ها وقتی کنار هم قرار می‌گیرند، که مفهوم وسیع‌تری از مدیریت زیست‌محیطی پدیدار شده و به‌عنوان ابزاری برای توسعه پایدار در بخش‌های مختلف پذیرفته شود.
آن‌طور که اندرو گودی (Andrew Goudie)، نویسنده کتاب «محیط زیست جزایر بریتانیا: اطلس» (The Environment of the British Isles: An Atlas) می‌نویسد:
«مدیریت زیست‌محیطی، منابع را از سیستم‌های زیست‌محیطی موجود در سیاره فراهم می‌کند، اما هم‌زمان سعی می‌کند اکوسیستم‌های سالم و حامی حیات را هم حفظ کند. بنابراین تلاشی برای هماهنگی و توازن بین شرکت‌های مختلف به وجود می‌آید».
اکنون زمان آن فرا رسیده که نه‌تنها سیاست‌گذاران، بلکه کل جامعه جهانی درصدد حفظ و تنظیم توسعه باشند، طوری که هیچ اثر نامطلوبی بر اکوسیستم ایجاد نکرده و هم‌زمان نیازهای مردم را هم برآورده کند.
این‌ها هدف سیستم مدیریت محیطی و اصلا نیاز مهمی برای مدیریت کل محیط زیست در سرتاسر جهان، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه به حساب می‌آیند.
بیشتر بخوانید: انواع سیستم های مدیریت محیط زیست + معرفی ۳ سیستم پرطرف‌دار
سیستم‌های مدیریت محیط زیست تضمین می‌کنند که فعالیت‌های شرکت‌ها و سازمان‌ها، از قوانین یا مقررات زیست‌محیطی سرپیچی نمی‌کنند.
چنین سیستم‌هایی با تمرکز بر بهره‌وری انرژی و مدیریت ضایعات تولیدی، به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا بازده عملیاتی خود را بهبود بخشیده و در نتیجه هزینه‌هایشان را کاهش بدهند.
کارکنان مجموعه‌هایی که هدف از استقرار سیستم مدیریت زیست محیطی را دریافته‌اند، از وضعیت کلی و نگرانی‌های مربوط به محیط زیست در حرفه خود آگاه می‌شوند. این آگاهی زیست‌محیطی، تأثیر فوق‌العاده‌ای بر اقدامات فردی می‌گذارد.
سیستم مدیریت محیطی ابزار بسیار خوبی برای نظارت بر اهداف زیست‌محیطی و ردگیری پیشرفت است. همین امر منجر به بهبود مستمر و دستیابی سریع‌تر به اهداف سازمانی در حوزه توسعه پایداری می‌شود که به ایجاد تصویر مثبت از برند هم کمک می‌کند.
مدیریت بخش محیط زیست هر سازمانی، در وهله نخست باید سه کار را با جدیت انجام بدهد:
از آن زمان، این موضوع نه‌تنها برای سازمان‌های ملی و بین‌المللی، بلکه برای سیاست‌گذاران هم به نگرانی بزرگی تبدیل شد و کم‌کم تلاش کردند در این جهت گام بردارند.
در سال ۱۹۸۷ میلادی، کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه (World Commission on Environment and Development)، گزارشی با عنوان «آینده مشترک ما» (Our Common Future) منتشر کرد که در آن، بر نیاز به توسعه پایدار تأکید می‌کرد.
گزارش فوق، چنین تعریفی از توسعه پایدار ارائه داد که در نوع خود، بسیار جالب است: «توسعه پایدار، توسعه‌ای است که نیازهای حال حاضر را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای برآوردن نیازهای خودشان، برآورده کند».
در حال حاضر، توسعه پایدار یا «توسعه زیست‌محیطی»، به‌عنوان مفهوم توسعه برای همه ملت‌های جهان شناخته می‌شود.
دستورکار ۲۱ که در کنفرانس سازمان ملل درباره محیط زیست و توسعه (UNCED) مورخ سوم تا چهاردهم ژوئن ۱۹۹۲ میلادی در ریودوژانیرو به تصویب رسید، در واقع برنامه‌ریز اقدام برای توسعه پایدار است که با عنوان «اعلامیه ریو» (Rio Declaration) درباره محیط زیست و توسعه هم شناخته می‌شود.
پس تا اینجا متوجه شدیم که مهم‌ترین اهداف سیستم مدیریت محیطی عبارت‌اند از:
بیشتر بخوانید: سیستم مدیریت محیط زیست چیست؟
اول اینکه، اهداف سیستم مدیریت زیست محیطی باید روی موارد زیر متمرکز شوند:
در واقع نیاز به یک همسویی کامل است. یعنی همه باید به یک زبان زیست‌محیطی مشترک صحبت کنند و آن را بفهمند، تا از معیارهای تصمیم‌گیری یکسانی استفاده شود، تضادها کاهش یافته و اثربخشی آن تضمین شود.
اجرا و پیاده‌سازی سیستم مدیریت محیط زیست، باید این مسئله را در نظر بگیرد که هر شرکت یا سازمانی، در واقع بخشی از جامعه در منطقه فعالیتش است.
مدیریت زیست‌محیطی در اصل فرایند تخصیص منابع طبیعی و مصنوعی به‌منظور استفاده بهینه از محیط زیست برای برآوردن نیازهای اساسی کنونی انسان، و بلکه نسل‌های آتی است.
پس این مدیریت مستلزم انتخابی آگاهانه از میان پیشنهادهای جایگزین موجود است. علاوه بر این، چنین انتخابی متضمن تعهد هدفمند به اهداف مطلوب به حساب می‌آيد.
مدیریت محیطی صرفا مدیریت محیط زیست نیست، بلکه مدیریت فعالیت‌های مختلف با محدودیت‌هایی است که خود محیط، با در نظر گرفتن عوامل زیست‌محیطی اعمال می‌کند.
پس مدیریت محیطی، شامل برنامه‌ریزی زیست‌محیطی، حفاظت از منابع طبیعی، ارزیابی وضعیت زیستی، و قوانین و مدیریت محیطی است که باید در شرکت‌ها و سازمان‌های محلی تا جهانی، موردتوجه قرار بگیرد.
کارشناس‌های زبده و مجرب شرکت بهمدام آماده هستند تا شما را در اجرای هرچه بهتر و مؤثرتر سیستم‌های مدیریت زیست‌محیطی یاری کرده، و شرکت یا سازمان شما را تا رسیدن به هدف سیستم مدیریت محیطی همراهی کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر، همین الان با ما تماس بگیرید.
منابع:
environmentalpollution.in
m-risk.com
delta-net.com
osti.gov
اجرای سیستم مدیریت زیست‌محیطی را از کجا شروع کنیم؟
گاهی اوقات که از اجرای سیستم‌های مدیریت زیست‌محیطی (EMS) صحبت به میان می‌آید، انگار حرف از آپولو هواکردن است! اما نباید قضیه را بیش از اندازه پیچیده کنیم.مثل هر فعالیت سازمانی دیگری، لازم نیست حتما از همان قدم اول، اتفاق بزرگ و شگفت‌انگیزی رقم بزنیم. اصلا بیایید کمال‌گرا نباشیم! مهم این است که شروع کرده و کارها را به‌مرور زمان انجام بدهیم و جلو برویم.
برای درک بهتر هدف سیستم مدیریت محیطی در سازمان، صحبت را از کمی قبل‌تر آغاز می‌کنیم: اصلا سیستم مدیریت زیست‌محیطی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
مدیریت زیست‌محیطی مجموعه‌ای از وظایف سازمانی با هدف کاهش اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های شرکت است که با اهداف، استراتژی‌ها و خط‌مشی‌هایی اداره می‌شود که خود شرکت اتخاذ می‌کند.
در یک کلام، هدف سیستم مدیریت محیطی دستیابی به مدلی از توسعه پایدار در بلندمدت است. توسعه پایداری که در نهایت به حفظ بهتر محیط زیست و در عین حال، پیشبرد اهداف سازمانی کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ مزیت پیاده سازی سیستم ISO 14001 برای سازمان ها چیست ؟
مدیریت زیست‌محیطی مؤثر چه ویژگی‌هایی دارد؟
تمرکز مدیریت زیست‌محیطی بر اجرا، نظارت و ممیزی است. این شکل مدیریت، به‌جای برنامه‌ریزی نظری، روی مقابله با مسائل دنیای واقعی با ادغام برنامه‌ریزی زیست‌محیطی تمرکز دارد.مدیریت زیست‌محیطی را می‌توان زمینه‌ای مطالعاتی دانست که به درک تعاملات بین انسان و محیط زیست، و کاربرد دانش و عقل سلیم برای حل مشکلات اختصاص دارد.
مهم‌ترین ویژگی‌های بارز مدیریت زیست‌محیطی در سازمان عبارت‌اند از:
- حمایت از توسعه پایدار؛
- نیاز به رویکردی چندرشته‌ای؛
- ادغام دیدگاه‌های مختلف درباره توسعه؛
- استفاده از برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و بلندمدت؛
- فعالیت حرفه‌ای در مقیاس محلی، ملی و بین‌المللی؛
- ادغام علوم طبیعی و اجتماعی، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی؛
- پرداختن به دنیایی که تحت‌تأثیر انسان‌ها و فعالیت‌هایشان قرار گرفته است.
فرهنگ لغت محیط زیست هم با اصطلاحات جدیدی مانند فناوری پاک، ممیزی زیست محیطی، محصولات سازگار با محیط زیست، ارزیابی اثرات زیست محیطی، حفاظت از منابع زیست محیطی و غیره، به‌روزرسانی شده؛ و این زایش اصطلاحات جدید، همچنان ادامه دارد.
اما همه این جنبه‌ها وقتی کنار هم قرار می‌گیرند، که مفهوم وسیع‌تری از مدیریت زیست‌محیطی پدیدار شده و به‌عنوان ابزاری برای توسعه پایدار در بخش‌های مختلف پذیرفته شود.
آن‌طور که اندرو گودی (Andrew Goudie)، نویسنده کتاب «محیط زیست جزایر بریتانیا: اطلس» (The Environment of the British Isles: An Atlas) می‌نویسد:
«مدیریت زیست‌محیطی، منابع را از سیستم‌های زیست‌محیطی موجود در سیاره فراهم می‌کند، اما هم‌زمان سعی می‌کند اکوسیستم‌های سالم و حامی حیات را هم حفظ کند. بنابراین تلاشی برای هماهنگی و توازن بین شرکت‌های مختلف به وجود می‌آید».
اکنون زمان آن فرا رسیده که نه‌تنها سیاست‌گذاران، بلکه کل جامعه جهانی درصدد حفظ و تنظیم توسعه باشند، طوری که هیچ اثر نامطلوبی بر اکوسیستم ایجاد نکرده و هم‌زمان نیازهای مردم را هم برآورده کند.
این‌ها هدف سیستم مدیریت محیطی و اصلا نیاز مهمی برای مدیریت کل محیط زیست در سرتاسر جهان، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه به حساب می‌آیند.
بیشتر بخوانید: انواع سیستم های مدیریت محیط زیست + معرفی ۳ سیستم پرطرف‌دار
چرا به سیستم‌های مدیریت زیست‌محیطی نیاز داریم؟
پیاده‌سازی سیستم مدیریت محیطی به‌شکل مؤثر، به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا تأثیر مخرب فعالیت‌هایشان بر محیط زیست را کاهش داده، و ایمنی و سلامت را برای کارکنانشان و کل جامعه به ارمغان بیاورند.سیستم‌های مدیریت محیط زیست تضمین می‌کنند که فعالیت‌های شرکت‌ها و سازمان‌ها، از قوانین یا مقررات زیست‌محیطی سرپیچی نمی‌کنند.
چنین سیستم‌هایی با تمرکز بر بهره‌وری انرژی و مدیریت ضایعات تولیدی، به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا بازده عملیاتی خود را بهبود بخشیده و در نتیجه هزینه‌هایشان را کاهش بدهند.
کارکنان مجموعه‌هایی که هدف از استقرار سیستم مدیریت زیست محیطی را دریافته‌اند، از وضعیت کلی و نگرانی‌های مربوط به محیط زیست در حرفه خود آگاه می‌شوند. این آگاهی زیست‌محیطی، تأثیر فوق‌العاده‌ای بر اقدامات فردی می‌گذارد.
سیستم مدیریت محیطی ابزار بسیار خوبی برای نظارت بر اهداف زیست‌محیطی و ردگیری پیشرفت است. همین امر منجر به بهبود مستمر و دستیابی سریع‌تر به اهداف سازمانی در حوزه توسعه پایداری می‌شود که به ایجاد تصویر مثبت از برند هم کمک می‌کند.
مدیریت بخش محیط زیست هر سازمانی، در وهله نخست باید سه کار را با جدیت انجام بدهد:
- هدف سیستم مدیریت زیست محیطی را مشخص کند؛
- تعیین کند که اصلا چنین اهدافی برآورده می‌شوند یا نه؛
- ابزارهایی برای انجام آنچه ممکن می‌داند، توسعه داده و اجرا کند.
هدف سیستم مدیریت محیطی چیست؟
بیایید ابتدا به توضیح عبارت «توسعه پایدار» بپردازیم. این اصطلاح اولین بار در زمان اعلامیه کوکویوک (Cocoyoc Declaration) درباره محیط زیست و توسعه در اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی استفاده شد.از آن زمان، این موضوع نه‌تنها برای سازمان‌های ملی و بین‌المللی، بلکه برای سیاست‌گذاران هم به نگرانی بزرگی تبدیل شد و کم‌کم تلاش کردند در این جهت گام بردارند.
در سال ۱۹۸۷ میلادی، کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه (World Commission on Environment and Development)، گزارشی با عنوان «آینده مشترک ما» (Our Common Future) منتشر کرد که در آن، بر نیاز به توسعه پایدار تأکید می‌کرد.
گزارش فوق، چنین تعریفی از توسعه پایدار ارائه داد که در نوع خود، بسیار جالب است: «توسعه پایدار، توسعه‌ای است که نیازهای حال حاضر را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای برآوردن نیازهای خودشان، برآورده کند».
در حال حاضر، توسعه پایدار یا «توسعه زیست‌محیطی»، به‌عنوان مفهوم توسعه برای همه ملت‌های جهان شناخته می‌شود.
دستورکار ۲۱ که در کنفرانس سازمان ملل درباره محیط زیست و توسعه (UNCED) مورخ سوم تا چهاردهم ژوئن ۱۹۹۲ میلادی در ریودوژانیرو به تصویب رسید، در واقع برنامه‌ریز اقدام برای توسعه پایدار است که با عنوان «اعلامیه ریو» (Rio Declaration) درباره محیط زیست و توسعه هم شناخته می‌شود.
پس تا اینجا متوجه شدیم که مهم‌ترین اهداف سیستم مدیریت محیطی عبارت‌اند از:
- پیشگیری از مشکلات زیست‌محیطی و حل آن‌ها؛
- توسعه مؤسسه‌های تحقیقاتی و سیستم‌های نظارتی کارآمد؛
- هشدار درباره ریسک‌ها و تهدیدها، و شناسایی فرصت‌ها؛
- پیشنهاد اقدامات مؤثر در جه حفاظت از منابع طبیعی؛
- تدوین استراتژی برای بهبود کیفیت زندگی؛
- ارائه سیاست‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای توسعه پایدار؛
- و شناسایی فناوری‌های جدید برای توسعه پایدار.
بیشتر بخوانید: سیستم مدیریت محیط زیست چیست؟
مزایای رسیدن به هدف سیستم مدیریت محیطی چه هستند؟
سیستم مدیریت زیست‌محیطی، مانند هر سیستم فعال دیگری در فرایندهای سازمانی، اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدتی دارد که با گذشت زمان تکامل می‌یابند.اول اینکه، اهداف سیستم مدیریت زیست محیطی باید روی موارد زیر متمرکز شوند:
- افزایش اعتبار و بهبود وجهه یا شهرت شرکت در حوزه مربوطه؛
- بهبود روابط با مشتری‌ها و سایر ذی‌نفع‌ها و طرف‌های درگیر با فعالیت‌های سازمان؛
- دستیابی به انطباق مقرراتی با توجه به اجزای زیست‌محیطی مرتبط با کسب‌وکار موردنظر؛
- جلوگیری از اثرات مخرب زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌ها، خدمات یا تولید محصولات شرکت؛
- ایجاد خط‌مشی‌های اجرایی یا دستورالعمل‌هایی برای اقدام سازمانی منجر به تحقق اهداف زیست‌محیطی.
در واقع نیاز به یک همسویی کامل است. یعنی همه باید به یک زبان زیست‌محیطی مشترک صحبت کنند و آن را بفهمند، تا از معیارهای تصمیم‌گیری یکسانی استفاده شود، تضادها کاهش یافته و اثربخشی آن تضمین شود.
اجرا و پیاده‌سازی سیستم مدیریت محیط زیست، باید این مسئله را در نظر بگیرد که هر شرکت یا سازمانی، در واقع بخشی از جامعه در منطقه فعالیتش است.
مدیریت زیست‌محیطی در اصل فرایند تخصیص منابع طبیعی و مصنوعی به‌منظور استفاده بهینه از محیط زیست برای برآوردن نیازهای اساسی کنونی انسان، و بلکه نسل‌های آتی است.
پس این مدیریت مستلزم انتخابی آگاهانه از میان پیشنهادهای جایگزین موجود است. علاوه بر این، چنین انتخابی متضمن تعهد هدفمند به اهداف مطلوب به حساب می‌آيد.
مدیریت محیطی صرفا مدیریت محیط زیست نیست، بلکه مدیریت فعالیت‌های مختلف با محدودیت‌هایی است که خود محیط، با در نظر گرفتن عوامل زیست‌محیطی اعمال می‌کند.
پس مدیریت محیطی، شامل برنامه‌ریزی زیست‌محیطی، حفاظت از منابع طبیعی، ارزیابی وضعیت زیستی، و قوانین و مدیریت محیطی است که باید در شرکت‌ها و سازمان‌های محلی تا جهانی، موردتوجه قرار بگیرد.
جمع‌بندی
در این مقاله، به لزوم تعیین هدف سیستم مدیریت محیطی برای شرکت‌ها و سازمان‌ها پرداختیم. برای دستیابی به هدف از استقرار سیستم مدیریت زیست محیطی در کسب‌وکار، باید جنبه‌های بوم‌شناسی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی با هم ادغام شوند.کارشناس‌های زبده و مجرب شرکت بهمدام آماده هستند تا شما را در اجرای هرچه بهتر و مؤثرتر سیستم‌های مدیریت زیست‌محیطی یاری کرده، و شرکت یا سازمان شما را تا رسیدن به هدف سیستم مدیریت محیطی همراهی کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر، همین الان با ما تماس بگیرید.
منابع:
environmentalpollution.in
m-risk.com
delta-net.com
osti.gov