انواع سیستم های مدیریت کیفیت را بشناسید!

سیستم های مدیریت کیفیت نرم‌افزارهای جامعی هستند که در گذر زمان، جای نیروی انسانی را در خطوط تولید و ارائه خدمات گرفته‌اند تا نرخ خطا در فرایندهای سنجش کیفیت و نظارت بر آن را به حداقل رسانده و کیفیت را افزایش بدهند. اگر شما هم چنین هدفی در شرکت یا سازمان خود دارید، این مقاله را تا انتها بخوانید تا با انواع سیستم های مدیریت کیفیت و صنایعی که بیشترین کاربرد را در آن دارند، آشنا شوید.

سیستم مدیریت کیفیت چیست؟

سیستم مدیریت کیفیت (Quality Management System) مجموعه‌ای از فرایندها، خط‌مشی‌ها، رویه‌ها، اسناد و منابع است که ترکیب می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که محصولات یا خدمات شرکت موردنظر، نیازها و انتظارات مشتری را برآورده می‌کنند.
سیستم مدیریت کیفیت با ظهور و پیشرفت تولید صنعتی، به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به نتایج قابل‌پیش‌بینی با حجم بیشتر به وجود آمد.
برای ارائه محصول باکیفیت، به‌جای نیروی انسانی، باید از سیستم جامعی استفاده شود که در سرتاسر خط تولید یا زنجیره ارزش، بر کیفیت نظارت داشته باشد.
امروزه سرعت و حجم تولید افزایش یافته و وجود انواع سیستم های مدیریت کیفیت برای کاهش ایرادات و تأخیرها، و افزایش رضایت مشتری بیش از پیش اهمیت دارد.
نکته قابل‌توجه اینکه گستره خود مفهوم «کیفیت» هم طی سال‌های اخیر تغییر کرده و حالا شرکت‌های بیشتری، به‌دنبال تمرکز بر کیفیت محیطی، حفظ حریم خصوصی و سایر الزامات سازمانی هستند.
مدیریت کیفیت به همان اندازه که به هماهنگی سرمایه و مواد اهمیت می‌دهد، بر هماهنگی افراد و همکاری هم تأکید دارد، که این امر منجر به ایجاد نرم افزار مدیریت کیفیت و اتوماسیون اختصاصی شده است.
شما هم اگر در سازمان خود به پیاده‌سازی سیستم های مدیریت کیفیت فکر می‌کنید که دستیابی به سطح مشخصی از انطباق را ممکن سازند، بهتر است نگاهی به انواع سیستم های مدیریت کیفیت زیر بیندازید.
مزایای استفاده از سیستم های مدیریت کیفیت در سازمان عبارت‌اند از:

• بررسی فعالیت‌های سازمانی بر اساس اهداف سازمان و رفع کاستی‌های آن؛
• ایجاد شفافیت در شاخص‌ها و فرایندهای شرکتی و سازمانی؛
• جلوگیری از دوباره‌کاری‌های معمول، با تعریف فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده؛
• کاهش هزینه‌های جاری و آتی شرکت یا سازمان؛
• ایجاد اطمینان و اعتماد در سطوح مختلف سازمان.

پیشنهاد دوره آموزشی : آموزش الزامات سیستم مدیریت کیفیت مبتنی بر استاندارد ISO 9001:2015 

انواع سیستم های مدیریت کیفیت چه هستند؟

استانداردها و گواهینامه‌های سازمان بین‌المللی استانداردسازی (The International Organization for Standardization) که با نام ایزو (ISO) شناخته می‌شوند، رایج‌ترین انواع سیستم های مدیریت کیفیت هستند.
خانواده استانداردهای کیفی ایزو در صنایع زیادی استفاده می‌شوند. آن‌ها کیفیت و پایداری را باهم ترکیب کرده و در اختیار شرکت‌ها و سازمان‌های علاقه‌مند قرار می‌دهند.
ایزو ۹۰۰۱ را می‌توان متداول‌ترین استاندارد میان شرکت‌ها و سازمان‌های جهان دانست. البته گواهینامه‌ها و استانداردهای دیگری هم وجود دارند که هرکدام، در صنعت خاصی کاربرد بیشتری دارند.
انواع سیستم های مدیریت کیفیت عبارت‌اند از:

• ایزو ۹۰۰۱ (ISO 9001): برای همه صنایع
• ایزو ۱۶۹۴۹ (IATF 16949): برای صنایع خودروسازی
• ایزو ۱۳۴۸۵ (ISO 13485): برای تجهیزات پزشکی
• ایزو ۲۲۰۰۰ (ISO 22000): برای صنایع غذایی
• ایزو ۲۰۰۰۰۰ (ISO 200000): برای خدمات
• ایزو ۲۷۰۰۱ (ISO 27001): برای فناوری اطلاعات
• ایزو ۹۱۰۰دی (AS 9100D): برای صنایع هوافضا

مسلما مبحث «کیفیت» در صنایع مذکور، تفاوت‌هایی باهم دارند، اما اصول مشترکی هم بین آن‌ها وجود دارد و بیانیه کیفیتشان هم شبیه هم است.
رعایت این استانداردهای کیفیت و سیستم‌های مدیریتی می‌تواند مهر تأیید مهمی برای بسیاری از مشاغل در صنایع مختلف به حساب بیاید.
البته مهم است که هر شرکت یا سازمانی، سیستمی واقعی برای هماهنگی و مدیریت همه این مؤلفه‌ها داشته باشد، به‌ویژه وقتی عملیات و هماهنگی پیچیده‌تر می‌شود.
اینجاست که انواع سیستم های مدیریت کیفیت پا به میدان می‌گذارند. این‌ها سیستم‌ها و فرایندهایی هستند که به شرکت‌ها کمک می‌کنند استانداردهای بالا را پیاده‌سازی و حفظ نمایند.

الزامات سیستم های مدیریت کیفیت چه هستند؟

بیایید پیش از الزامات سیستم، نگاهی به کلیت سیستم بیندازیم: کمیته فنی سازمان بین‌المللی استانداردسازی در سال ۱۹۸۷ میلادی، خانواده استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ را به دنیای صنعت معرفی کرد.
هدف این سازمان از تدوین این استانداردها، ایجاد الگویی بین‌المللی برای اجرای سیستم های مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت در صنایع مختلف بود که مورد توجه و استقبال فعالان این حوزه در سرتاسر دنیا هم قرار گرفت.
بعد از گذشت چند سال و آزمون و خطاهایی که در این زمینه شکل گرفت، خانواده استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ در سال ۱۹۹۴ به‌روزرسانی شده و این‌بار در قالب هفده استاندارد متفاوت منتشر شدند.
آخرین بازنگری استانداردهای مذکور هم در سال ۲۰۰۰ میلادی انجام شد، که طی آن، استانداردهایی با نگرش فرایندگرا در سیستم های مدیریت کیفیت سازمان سعی در نزدیکی به مدل‌های مدیریت کیفیت جامع دارند.
این روزها مهم نیست در چه صنعتی فعالیت می‌کنید یا به چه استاندارد کیفیتی دست یافته‌اید، بعضی عناصر و اجزای کلیدی هر سیستم مدیریت کیفیتی وجود دارند که باید آن‌ها را داشته باشید.
این الزامات در انواع سیستم های مدیریت کیفیت عبارت‌اند از:

• خط‌مشی و سیاست‌های مربوط به کیفیت و اهداف کیفی سازمان،
• کتابچه راهنمای سیستم مدیریت کیفیت در کسب‌وکار مربوطه،
• رویه‌ها، فرایندها و دستورالعمل‌های مدیریت کیفیت،
• اطلاعات و داده‌های مرتبط با مدیریت کیفیت،
• فرایندهای کیفیت داخلی شرکت یا سازمان،
• فرصت‌های بهبود و پیش‌برد سیستم،
• آزمایش و تحلیل عملکرد کیفی.

همه عناصر مذکور، برای ایجاد سیستم مدیریت کیفیت جامع ترکیب می‌شوند. شرکت یا سازمان می‌تواند چنین سیستمی را طراحی، به‌روزرسانی و حفظ کند تا کیفیت را در گذر زمان بهبود ببخشد.

آیا ترکیب انواع سیستم های مدیریت کیفیت امکان‌پذیر است؟

رعایت همه استانداردهای مدیریت کیفیتی که بالاتر عنوان شدند، و حفظ همه اجزای کیفی آن‌ها، در مجموع سیستم جامعی را شکل می‌دهند.
این سیستم در بعضی شرکت‌ها، شامل یک سری اسناد کاغذی، پوسترها، جزوه‌ها و سایر مواد مرتبطی است که در پوشه‌ها نگهداری شده و بایگانی می‌شوند.
بعضی شرکت‌ها هم به انواع مدرن‌تری از سیستم های مدیریت کیفیت روی آورده‌اند که در آن‌ها همه مواد بالا، در قالب دیجیتالی ذخیره شده و شرکت‌ها را قادر می‌سازد موارد مهم را به‌راحتی حفظ کنند.
ماژول‌هایی که به‌طور معمول در چنین مدیریت کیفیت مبتنی بر نرم‌افزاری گنجانده می‌شوند، عبارت‌اند از:

• کنترل اسناد: همه اسناد، خط‌مشی‌ها، رویه‌ها و فرم‌هایی که هر روز برای مستندسازی، سازمان‌دهی و ردیابی استفاده می‌شوند.
• مدیریت تجهیزات: تجهیزات و دارایی‌ها در بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها به‌شدت موردتوجه هستند: چون نقش مهمی در تولید یا انتقال کالاها و خدمات به مشتری دارند. اگر خطوط مونتاژ و قطعات مربوط به ماشین‌آلات سنگین خراب شوند، ارائه کالاها و خدمات باکیفیت دشوار می‌شود.
• مدیریت اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه: بعضی شرکت‌ها و صنایع، سیستم‌های جداگانه‌ای برای مدیریت اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه دارند. اجرا و ارزیابی چنین اقداماتی، برای بهبود مستمر کیفیت بسیار ضروری است.
• ممیزی‌های داخلی: کیفیت و ایمنی، دو حوزه تجاری هستند که باید مدام تحت‌نظر بوده و حسابرسی شوند. سیستم مدیریت کیفیت کارآمد، مسیرهای کنترل و ممیزی همه اسناد را به‌خوبی حفظ می‌کند تا حسابرسان بتوانند اجرای فرایندها را در زمان واقعی مشاهده کرده، و آنچه را اتفاق افتاده، بررسی نمایند.
• داشبوردهای یکپارچه برای تجزیه و تحلیل: ردیابی کیفیت می‌تواند فوق‌العاده دشوار باشد، اما بسیاری از انواع سیستم های مدیریت کیفیت همه داده‌ها را کنار هم قرار داده و به این شیوه، کار را راحت‌تر می‌کنند. نکته قابل‌توجه اینکه برخلاف سیستم مدیریت مبتنی بر کاغذ که در آن داده‌ها غیراستاندارد هستند و تطبیق آن‌ها دشوار است، این سیستم‌ها همه داده‌ها را به‌طور خودکار جمع‌آوری می‌کنند، طوری که به‌راحتی می‌توان برای ردیابی و پیش‌بینی کیفیت در گذر زمان، از آن‌ها استفاده کرد.

پیاده‌سازی نرم افزار مدیریت کیفیت چگونه است؟

پیاده‌سازی هر سیستم مدیریت جدیدی، دشوار است، چون نیازمند تغییرات فراوان در کسب‌وکارها، فرایندها و افراد دخیل در آن‌هاست.
ساختار اساسی در اجرای هر نرم افزار مدیریت کیفیت عبارت است از:

• طراحی و ساخت: در این مرحله، تیم‌های باکیفیت یا کارکنان و مدیریت گرد هم می‌آیند تا فرایندها و ساختار سیستم های مدیریت کیفیت را شکل بدهند.
• استقرار: بعد از برنامه‌ریزی اولیه، سراغ اجرا و استقرار انواع سیستم های مدیریت کیفیت می‌رویم.
• ارزیابی و کنترل: این مرحله شامل ممیزی‌های داخلی و خارجی، و سایر بازرسی‌های عادی عملیاتی است.
• بررسی و بهبود: در نهایت به مرحله بررسی و بهبود می‌رسیم که شامل نتیجه‌گیری از ممیزی‌ها و نکته‌های به‌دست‌آمده از ابزارهای ردیابی برای درک چگونگی عملکرد و ایجاد بهبود در مسیر است. 

کیفیت به‌خودی‌خود بهبود نمی‌یابد، بلکه به تلاش، و تجزیه و تحلیل آگاهانه نیاز دارد. بهبود سیستم مدیریت کیفیت، یکی از بهترین و سودده‌ترین سرمایه‌گذاری‌هایی است که می‌توانید برای ارائه محصولات و خدمات باکیفیت در شرکت یا سازمان خود انجام بدهید.
اینجاست که شرکت بهمدام، با بهره‌گیری از سال‌ها تجربه در حوزه انواع سیستم های مدیریت کیفیت آماده است تا شرکت یا سازمان شما را در پیاده‌سازی درست و مؤثر این سیستم‌ها یاری کند. برای اطلاعات بیشتر، و صحبت با کارشناس‌های خبره این شرکت، همین الان تماس بگیرید.

جمع‌بندی

در این مقاله به انواع سیستم های مدیریت کیفیت و کاربردشان در صنایع مربوطه پرداختیم. به امکان ترکیب سیستم‌های کیفی مختلف در قالب یک سیستم جامع و کارآمد هم اشاره کردیم؛ و در نهایت درباره چگونگی پیاده‌سازی این سیستم‌ها توضیح دادیم.
حالا نوبت شماست! آیا تجربه پیاده‌سازی سیستم های مدیریت کیفیت را در شرکت یا سازمان خود دارید؟ لطفا تجربه‌های خود را زیر همین مقاله، با ما در میان بگذارید. اگر هم اطلاعات بیشتری درباره نرم افزار مدیریت کیفیت می‌خواهید، سایر مقاله‌های این بلاگ را مطالعه کنید.

منابع :
sitemate.com
plex.com
qfactor.crosq.org