راهنمای صفر تا صد پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ + ۱۲ مرحله اجرای ایزو ۴۵۰۰۱
- 0
چرا پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ و گرفتن گواهینامه آن برای شرکت‌ها و سازمان‌های معتبر اهمیت دارد؟ همه سازمان‌هایی که در جهان روبه‌رشد امروزی فعالیت می‌کنند، از کوچک تا بزرگ، باید ایمنی کارکنان و مشتریان خود را حفظ نمایند. گاهی اوقات، فراموش کردن جنبه‌های مهم عملیاتی می‌تواند برای ذی‌نفع‌ها بسیار خطرآفرین باشد! اینجاست که اجرای ایزو ۴۵۰۰۱ اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کند. اگر می‌خواهید با پیاده سازی استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ بیشتر آشنا شوید، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
ایزو ۴۵۰۰۱ چیست؟
ایزو ۴۵۰۰۱ استانداردی بین‌المللی است که به مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در شرکت‌ها و سازمان‌ها، بدون توجه به اندازه، دامنه یا شکل عملیاتی آن‌ها می‌پردازد.
این استاندارد چهارچوبی را برای سازمان‌ها فراهم می‌کند که بتوانند در آن سیستم مدیریت جامعی ایجاد کنند تا از سلامت و ایمنی افراد شاغل در سازمان و همه افراد ذی‌نفع محافظت نمایند.
این سیستم بین‌المللی پیشروی حوزه ایمنی و بهداشت شغلی است که سازمان جهانی و معتبر ایزو (ISO) آن را در ماه مارس سال ۲۰۱۸ نهایی و منتشر کرد.
هدف از پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ در سازمان، انتقال چرخه عملکرد مداوم در زمینه ایمنی و بهداشت شغلی، و همین‌طور برآوردن کلیه الزامات قانونی یا نظارتی در صنعت مربوطه است که هیئتی متشکل از کارشناسان فنی و مجرب در فضای ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، آن را ایجاد، بازنگری و بازنویسی کرده‌اند.
پیشنهاد دوره آموزشی: دوره آموزشی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی ISO 45001
چرا پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ مهم است؟
پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ برای اجرای دستورات نظارتی و مونتاژ سیستم ایمنی و بهداشت شغلی مناسبی متناسب با شرکت یا سازمان شما بسیار مهم است.
ایزو ۴۵۰۰۱ به‌جای ارائه سیستم ایمنی آماده به کار، طوری طراحی شده که به‌طور خاص برای فرایندها و عملیات شرکت شما اعمال شود.
در راستای چنین روندی، می‌توانید مناطق مشکل‌دار یا مخاطره‌آمیز عملیات سازمانی خود را هدف قرار داده و تهدیدات آینده را کاهش بدهید.
هنگام پیاده سازی استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ باید در نظر داشته باشید که با رشد هر سازمانی، ریسک‌ها هم خودشان را طوری نشان می‌دهند که پیش‌بینی‌شان دشوار بوده است.
این سیستم به اطلاع‌رسانی چنین ریسک‌هایی به تیم‌های مدیریتی کمک می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد عملیاتشان را مطالعه کرده و برای خطرات احتمالی در آینده برنامه‌ریزی کنند.
ایزو ۴۵۰۰۱ چه تفاوتی با اسس ۱۸۰۰۱ دارد؟
ایزو ۴۵۰۰۱ را می‌توان ادامه‌دهنده راه اسس ۱۸۰۰۱ دانست. پس پیش از آنکه درباره پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ بگوییم، بیایید نگاهی به تفاوت‌های این دو بیندازیم.
هدف استاندارد بین‌المللی اسس ۱۸۰۰۱، توانمندسازی شرکت‌ها و سازمان‌ها برای کنترل ریسک‌های مرتبط با ایمنی و بهداشت، و بهبود عملکرد است.
ایزو ۴۵۰۰۱ طی سال‌های اخیر گام‌های زیادی برداشته تا سازمان‌ها را قادر سازد عملکرد ایمنی و بهداشتی خود را فعالانه بهبود بخشیده، و از آسیب‌ها و بیماری‌ها پیشگیری کنند.
پس شاید ساختار کلی ایزو ۴۵۰۰۱ شبیه اسس ۱۸۰۰۱ باشد، اما چند تفاوت اساسی در بندهایش دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
بند «زمینه سازمان» (context of the organization) در استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ نسبتا جدید است. در تبصره «درک سازمان و زمینه آن» (understanding the organization and its context) آمده، سازمان باید عوامل داخلی و خارجی را که بر سازمان و سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی تأثیر می‌گذارند، مشخص کند.
استاندارد اسس ۱۸۰۰۱ به افراد ذی‌نفع صرفا اشاره کرده، اما ایزو ۴۵۰۰۱ پا را فراتر گذاشته، و در بند مربوط به درک نیازها و انتظارات کارگران و سایر افراد ذی‌نفع (Understanding the needs and expectations of workers and other interested parties)، نیازها و انتظارات طرف‌های درگیر را هم شناسایی و مشخص می‌کند.
ایزو ۴۵۰۰۱ کارگران را به گروه مجزایی از افراد ذی‌نفع تبدیل می‌کند تا بر اهمیت آن‌ها برای سازمان و سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی تأکید کند.
در اسس ۱۸۰۰۱، یکی از اعضای مدیریت ارشد باید به‌عنوان مسئول اصلی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در سازمان منصوب شود.
ایزو ۴۵۰۰۱ در تبصره «رهبری و تعهد» (Leadership and commitment) از بند «رهبری و مشارکت کارگران» (Leadership and worker participation)، مدیریت ارشد سازمان را مسئول سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی تعیین می‌کند.
بند «برنامه‌ریزی» (Planning) در ایزو ۴۵۰۰۱ هم تبصره‌های جدیدی دارد که در اسس ۱۸۰۰۱ پوشش داده نشده‌اند.
در تبصره «اقدامات برای رسیدگی به ریسک‌ها و فرصت‌ها» (Actions to address risks and opportunities)، ریسک‌ها به چیزی فراتر از خطراتی می‌پردازند که ممکن است در محیط کار وجود داشته باشند.
سایر شکل‌های ریسک، شامل ریسک‌های مربوط به سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی، و ریسک‌های مربوط به الزامات قانونی و سایر الزامات و زمینه کلی سازمان هستند.
در مقابل ریسک، فرصت مفهوم جدیدی است که در ایزو ۴۵۰۰۱ معرفی شده است. در ادامه آن را با جزئیات بیشتری توضیح خواهیم داد.
در اسس ۱۸۰۰۱ اقدامات پیشگیرانه‌ای برای اطمینان از برخورد مناسب با حوادث و عدم‌انطباق صورت می‌گیرد تا از وقوع مجدد آن‌ها جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید: همه آنچه درباره ایزو ۴۵۰۰۱ باید بدانید
مهاجرت از اسس ۱۸۰۰۱ برای پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ چگونه است؟
در حال حاضر بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌ها مدیریت ایمنی تحت چهارچوب اسس ۱۸۰۰۱ دارند. بیشتر آن‌ها هم به فکر مهاجرت به استاندارد بین‌المللی ایزو ۴۵۰۰۱ هستند.
این سازمان‌ها باید تجزیه و تحلیل شکاف الزامات ایزو ۴۵۰۰۱ را برای شناسایی اجزای گمشده، فراتر از آن چیزی انجام بدهند که قبلا توضیح داده شد.
مهاجرت درست و انتقال کامل سیستم ایمنی، مستلزم هم‌راستایی همه اسناد سازمان با الزامات ایزو ۴۵۰۰۱ است. برای مثال، اسنادی مانند خط‌مشی ایمنی و بهداشت شغلی باید مورد بازنگری قرار بگیرند تا شامل عناصر جدید ایزو ۴۵۰۰۱ شوند.
دستورالعمل‌ها و رویه‌های ایمنی و بهداشت شغلی باید به‌روز شوند تا بندها و زیرمجموعه‌های جدید استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ را هم در بر بگیرند.
کارکنان و کارمندان کلیدی باید در این زمینه آموزش‌های لازم را پشت سر بگذارند. در این استاندارد جدید، حسابرس‌های داخلی و کارگران با نقش‌ها و مسئولیت‌های مهم باید مبانی ایزو ۴۵۰۰۱ و تفاوت‌های کلیدی اسس ۱۸۰۰۱ را درک کنند.
مهاجرت از اسس ۱۸۰۰۱ به ایزو ۴۵۰۰۱ فرایند فوری و یک‌شبه‌ای نیست. سازمان‌ها باید برنامه انتقال با جزئیات جدول زمانی و منابع موردنیاز برای پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ را طراحی کرده و به‌درستی جرا کنند.
شرکت‌ها و سازمان‌ها باید دنبال مشاوره و خدمات مشاوره خارجی از سازمان‌های صادرکننده گواهینامه باشند تا آموزش‌های لازم درباره ایزو ۴۵۰۰۱ و روش‌های درست مهاجرت به چهارچوب جدید را به ایشان آموزش بدهند.
مراحل پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ چه هستند؟
حالا که با اهمیت پیاده سازی استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ و تفاوت‌های آن با اسس ۱۸۰۰۱ آشنا شدیم، مراحل پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ در سازمان را مرور می‌کنیم.
۱. حمایت مدیریت ارشد را جلب کنید
در قدم اول از مراحل پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ باید حمایت رهبری سازمان یا مدیریت ارشد را برای شروع فرایند جلب کنید. برای این کار، گاهی اوقات به جلسه‌های جداگانه با تک‌تک اعضای هیئت‌مدیره نیاز است و گاهی هم باید در جلسه مشترک مزایای اجرای ایزو ۴۵۰۰۱ را تشریح کنید.
۲. الزامات قانونی پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ را بشناسید
قدم بعدی پیاده سازی استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ آشنایی با الزامات آن و همین‌طور قوانین منطقه‌ای، استانی، ملی و بین‌المللی برای هم‌راستایی با الزامات مذکور است.
۳. محدوده سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی خود را تعیین کنید
آیا سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی شما برای کل شرکت قابل‌اجراست؟ یا فقط در یک مکان از چند مکان شرکت اجرا می‌شود؟
دانستن این محدوده عملیاتی، برای نوشتن خط‌مشی سیستم مدیریت ایمنی، و تعیین اهداف و برنامه‌های این سیستم بسیار مهم است.
۴. فرایندها و رویه‌های پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ را تعریف کنید
در این مرحله از اجرای ایزو ۴۵۰۰۱ این پرسش پیش می‌آید که چه فرایندها و رویه‌هایی برای کنترل ریسک‌های ایمنی در شرکت باید تعریف شوند؟ چگونه همه این ریسک‌ها را شناسایی کنیم تا از کنترل‌های مناسب برایشان بهره ببریم؟ چگونه باید ارزیابی ریسک کنیم؟
۵. فرایندها و رویه‌های ایمنی و بهداشت شغلی را اجرا کنید
برای اجرای همه فرایندها و رویه‌های مرحله قبلی چه باید کرد؟ چه سلسله مراتبی از کنترل‌ها و رویه‌ها نیاز داریم؟ آیا برای رسیدن به موفقیت نیاز به همکاری نزدیک با بعضی افراد در سازمان هست یا نه؟ چگونه مسئولیت‌های اضافی را به کارکنان محول کنیم؟
۶. کارمندان را آموزش داده و آن‌ها را از پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ آگاه کنید
حالا باید پیاده سازی استاندارد ایزو ۴۵۰۰۱ را به همه کارکنان و کارمندان سازمان آموزش بدهید. درباره چرایی اجرای ایزو ۴۵۰۰۱ و چگونگی پیاده‌سازی فرایندها و روندها باید توضیح کافی بدهید.
۷. مرجع صدور گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ را انتخاب کنید
باید مرجعی برای صدور گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ انتخاب کنید که بیشترین سود را ببرید. برای یافتن چنین مرجعی، می‌توانید از خدمات مشاوره شرکت بهمدام بهره ببرید. کارشناس‌های بهمدام، با ارزیابی وضعیت شرکت یا سازمان شما، بهترین و به‌صرفه‌ترین پیشنهاد را ارائه می‌دهند.
۸. از سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی استفاده کرده و سوابق را حفظ کنید
در حین پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ و استفاده از سیستم ایمنی و مدیریت شغلی در سازمان، باید مستندسازی همه‌جانبه‌ای کرده و سوابق را حفظ کنید.
۹. در پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ حسابرسی داخلی را جدی بگیرید
حسابرسی داخلی ابزاری برای بررسی چگونگی اجرای ایزو ۴۵۰۰۱ است که همه نقاط ضعف و قوت آن در شرکت یا سازمان را به شما نشان می‌دهد.
۱۰. حسابرسی مدیریتی هم انجام بدهید
بعد از حسابرسی داخلی در پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ نوبت به حسابرسی در سطح مدیریت ارشد می‌رسد. با این بررسی، درک بهتری از خروجی سیستم مدیریت خود خواهید داشت.
۱۱. اقدامات اصلاحی هم از مراحل پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ است
آیا مشکلاتی در سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی خود دارید که باید رفع‌ورجوع شوند؟ آیا آن‌ها را در اندازه‌گیری فرایندهای حسابرسی داخلی و خارجی پیدا کرده‌اید؟
از فرایند اقدام اصلاحی برای یافتن علت اصلی مشکل استفاده کرده و آن را با اقدام اصلاحی مناسب برطرف کنید تا سیستم را بهبود ببخشید.
۱۲. در نهایت نوبت به صدور گواهینامه می‌رسد
در این مرحله از مراحل پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ نهاد صدور گواهینامه، فردی را برای بررسی برنامه‌ها، فرایندها و رویه‌های اجرای ایزو ۴۵۰۰۱ به سازمان اعزام می‌کند تا آن‌ها را با الزامات مقایسه کند.
اگر سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی سازمان شما به بلوغ کافی رسیده باشد، مرجع مربوطه گواهینامه ایزو ۴۵۰۰۱ را صادر می‌کند.
جمع‌بندی
ایزو ۴۵۰۰۱ استانداردی بین‌المللی برای مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است. این استاندارد چهارچوبی برای مدیریت بیماری‌ها و آسیب‌ها، با هدف ایجاد محیط کار ایمن و سالم برای کارگران و افراد زیرمجموعه سازمان، و بهبود آن است.
در این مقاله بلاگ بهمدام، به پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ و تفاوت‌های آن با اسس ۱۸۰۰۱ پرداختیم و مراحل پیاده سازی ایزو ۴۵۰۰۱ را بررسی کردیم. اگر پرسش دیگری درباره این استاندارد ایزو دارید، می‌توانید زیر همین مقاله، با کارشناس‌های مجرب و کاربلد این شرکت در میان بگذارید.
منابع: