معنی عدد ۹۰۰۱ در ایزو ۹۰۰۱ چیست؟ + نکته‌های جالبی درباره خانواده ایزو ۹۰۰۰
- 0
شمایی که در این صفحه هستید، حتما با ایزو ۹۰۰۱ آشنایی دارید. این استاندارد بین‌المللی، الزامات تأیید سیستم مدیریت کیفیت در سازمان را تعیین و بررسی می‌کند. اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید عدد ۹۰۰۱ در ایزو ۹۰۰۱ به چه معناست! این مقاله را تا انتها بخوانید تا به پاسخ برسید. نکته‌های جالبی هم درباره خانواده ایزو ۹۰۰۰ با شما در میان خواهیم گذاشت.
بیشتر بخوانید: دوره آموزشی ایزو ISO 9001:2015 سیستم مدیریت کیفیت
عدد ۹۰۰۱ در ایزو ۹۰۰۱ به چه معناست؟
سازمان بین‌المللی استاندارد، استانداردهای مختلفی دارد که ایزو ۹۰۰۱ از معروف‌ترین آن‌هاست. ایزو ۹۰۰۱ بخشی از خانواده ایزو ۹۰۰۰ و تنها استانداردی است که باید برایش گواهینامه دریافت کرد.
هر سندی که سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) منتشر می‌کند، شماره منحصربه‌فردی دارد. این شماره خاص، به یافتن استانداردها و اسناد مربوط به آن‌ها کمک می‌کند.
این اعداد بیشتر اوقات به‌صورت تصادفی و بدون هیچ منطق مشخصی انتخاب می‌شوند. نکته مهم این است که هیچ دو سندی در این مجموعه، شماره یکسان نداشته باشند.
عددی که در عنوان ایزو ۹۰۰۱ (ISO 9001) آمده، شماره شناسایی این استاندارد است. در واقع این استاندارد از روند شماره‌گذاری استانداردهای خانواده ایزو ۹۰۰۰ پیروی می‌کند.
بعد از عدد ۹۰۰۱ در ایزو ۹۰۰۱ یا سایر استانداردهای این سازمان هم عدد مربوط به شماره نسخه مربوطه یا همان سال انتشار یا به‌روزرسانی آن آمده است.
برای نمونه، عدد ۲۰۱۵ در عبارت ISO 9001:2015 به این معناست که آخرین نسخه این استاندارد بین‌المللی در سال ۲۰۱۵ منتشر شده است.
در شماره‌گذاری اسناد، هیچ شماره‌ای را نمی‌توان بیش از یک بار استفاده کرد. ولی هیچ دلیل خاصی وجود ندارد که چرا دقیقا همین عدد ۹۰۰۱ برای ایزو ۹۰۰۱ استفاده شده است!
خانواده ایزو ۹۰۰۰ چه هستند؟
مجموعه استانداردهای مدیریت کیفیت با نام ایزو ۹۰۰۰ برای اولین بار در سال ۱۹۸۷ ایجاد شد. این استانداردها شامل دستورالعمل‌ها و الزامات خاصی برای اجرای سیستم مدیریت کیفیت هستند.
سال‌ها پیش سه استاندارد مختلف سیستم مدیریت کیفیت وجود داشت. اما آن سه استاندارد در قالب ایزو ۹۰۰۱ که امروزه می‌شناسیم ترکیب شدند، و قدرتی بیشتری هم گرفتند!
نکته قابل‌توجه اینجاست که استانداردها و الزامات مذکور، روی فرایند تولید یا خدمات‌رسانی اعمال می‌شوند، و به‌طور مستقیم روی محصولات تأثیری نمی‌گذارند. البته بهبود عملیات هر شرکت و سازمانی، به بهبود کیفیت محصولات و خدمات آن واحد منجر خواهد شد.
این‌ها استانداردهای خانواده ایزو ۹۰۰۰ هستند:
- ایزو ۹۰۰۰: شامل مبانی و اصطلاحات
- ایزو ۹۰۰۱: شامل الزامات صدور گواهینامه
- ایزو ۹۰۰۲: شامل دستورالعمل‌های اعمال ایزو ۹۰۰۱
- ایزو ۹۰۰۴: شامل نکته‌هایی برای حفظ موفقیت سازمان
ایزو ۹۰۰۱ ساختار اصلی سری استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ به حساب می‌آید. سایر استانداردهای این خانواده هم اطلاعات و دستورالعمل‌های تکمیلی را ارائه می‌دهند.
این استانداردها مختص صنعت و حوزه فعالیت مشخصی هم نیستند. هر شرکت یا سازمانی، اعم از تولیدی، خدماتی یا توزیعی، می‌تواند دستورالعمل‌های ایزو را اجرا نماید.
بیشتر بخوانید: صفر تا صد سیستم مدیریت کیفیت (Quality Management-ISO 9001)
استانداردهای خاص صنعت برای مدیریت کیفیت چه هستند؟
جالب است بدانید استانداردهای مختلفی بر اساس ایزو ۹۰۰۱ برای صنایع خاص طراحی شده‌اند. این استانداردها طوری تدوین شده که استانداردهای کیفی ایزو ۹۰۰۱ با الزامات خاص آن‌ها، بهتر سازگار شوند.
این استانداردها که بر اساس ایزو ۹۰۰۱ طراحی شده‌اند، عبارت‌اند از:
- استاندارد AS9100 برای صنایع هواپیمایی، فضایی و دفاعی
- استاندارد AS9110 برای حوزه تعمیر و نگهداری هوافضا
- استاندارد AS9120 برای توزیع‌کنندگان هوایی
- استاندارد ISO 13485 برای صنعت پزشکی
- استاندارد IATF 16949 برای صنعت خودرو
- استاندارد ISO 14001 برای سیستم مدیریت زیست‌محیطی
- استاندارد ISO 45001 برای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
- استاندارد ISO/IEC/IEEE 90003 برای مهندسی نرم‌افزار
البته بسته به ماهیت هرکدام از این اسناد، ممکن است همه استانداردهای ایزو ۹۰۰۱ را با الزامات اضافی داشته باشند، و شاید هم با ایزو ۹۰۰۱ ترکیب شده و یکپارچه شوند.
این تفاسیر برای صنایع مختلف بسیار مفید هستند، چون باعث می‌شوند حسابرس‌ها دنبال الزاماتی باشند که فقط در آن صنعت اعمال می‌شود.
در نتیجه هر شرکت و سازمانی در آن حوزه، دیگر مجبور نیست استاندارد ایزو ۹۰۰۱ را بر اساس نیازها و اهداف خودش دستکاری کند.
کدام استانداردها از خانواده ایزو ۹۰۰۰ پشتیبانی می‌کنند؟
استانداردهای دیگری هم وجود دارند که برای پشتیبانی از خانواده ایزو ۹۰۰۰ و ارائه اطلاعات بیشتر طراحی شده‌اند. البته این استانداردها از فرایند شماره‌گذاری یکسانی پیروی نمی‌کنند.
استانداردهای پشتیبان خانواده ایزو ۹۰۰۰ عبارت‌اند از:
- استانداردهای مجموعه ایزو ۱۰۰۰۰: مجموعه ۱۶ استاندارد که شامل دستورالعمل‌های مختلفی برای قوانین عملکردی تا آموزش یه کارکنان هستند.
- استاندارد ایزو ۱۹۰۱۱: استانداردی که دستورالعمل‌های مربوط به ممیزی سیستم‌های مدیریت کیفیت یا مدیریت زیست‌محیطی را شرح می‌دهد.
- استاندارد ISO/IEC 17021: استانداردی که برای ارزیابی نهادهای صدور گواهینامه، و برای اطمینان از صلاحیت آن‌ها ایجاد شده است.
این استانداردها برای کمک به درک بهتر خانواده ایزو ۹۰۰۰ و الزامات ایزو ۹۰۰۱ طراحی و تدوین شده‌اند. آن‌ها تصویر واضحی از بخش‌های خاص فرایند صدور گواهینامه ارائه می‌دهند.
محتویات ایزو ۹۰۰۱ چه هستند؟
اگر شرکت یا سازمان شما می‌خواهد برای سیستم مدیریت کیفیتش گواهینامه داشته باشد، باید سراغ ایزو ۹۰۰۱ بروید. این استاندارد همه الزاماتی را که سیستم شما برای دریافت گواهینامه باید رعایت کند، مشخص می‌کند.
این‌ها بخش‌های اصلی ایزو ۹۰۰۱ هستند:
- دامنه (Scope): شامل محدوده اعمال استاندارد ایزو ۹۰۰۱
- مراجع هنجاری (Normative References): استانداردهای پشتیبان ایزو ۹۰۰۱
- اصطلاحات و تعاریف (Terms and Definitions): اصطلاحات مورداستفاده در استاندارد
- زمینه سازمان (Context of the organization): شامل اهداف کسب‌وکار و هماهنگی آن‌ها با سیستم مدیریت کیفیت
- رهبری (Leadership): برای تضمین تعهد کامل مدیریت ارشد سازمان به فرایند اجرای ایزو
- برنامه‌ریزی (Planning): شامل برنامه‌ریزی برای سیستم مدیریت کیفیت، در راستای ریسک‌ها، فرصت‌ها، اهداف و تغییرات
- پشتیبانی (Support): شامل منابعی موردنیاز برای سیستم مدیریت کیفیت
- عملیات (Operation): شامل فرایندهای موردنیاز برای برآوردن الزامات محصولات و خدمات
- ارزیابی عملکرد (Performance Evaluation): برای نظارت، اندازه‌گیری، تحلیل و ارزیابی سیستم مدیریت کیفیت
- بهبود (Improvement): بهبود مستمر سیستم مدیریت کیفیت
بخش‌های چهارم تا دهم، به الزاماتی اختصاص دارند که شرکت یا سازمان برای اخذ گواهینامه ایزو ۹۰۰۱ باید رعایت نماید.
خلاصه صرف‌نظر از معنی عدد ۹۰۰۱ در ایزو ۹۰۰۱ این استاندارد بین‌المللی، همچنان بهترین استاندارد ارائه کیفیت در سرتاسر جهان است.
الزاماتی که ایزو ۹۰۰۱ و سایر استانداردهای خانواده ایزو ۹۰۰۰ در شرکت‌ها ایجاد می‌کنند، تضمین می‌نمایند که همه امور به‌درستی انجام می‌شوند.
جمع‌بندی
ایزو ۹۰۰۱ بخشی از خانواده ایزو ۹۰۰۰ است. عدد ۹۰۰۱ در ایزو ۹۰۰۱ شماره شناسه این استاندارد است. هیچ شماره‌ای را نمی‌توان در این اسناد دو بار استفاده کرد، چون باعث سردرگمی می‌شود.
حالا که نکته‌های جالبی درباره خانواده ایزو ۹۰۰۰ یاد گرفتید، این را هم بدانید که برای اجرای موفقیت‌آمیز این استانداردها و اخذ ایزو ۹۰۰۱ باید دانش و تجربه کافی داشته باشید. اگر فردی را در سازمان ندارید که سابقه اجرای موفق ایزو را داشته باشد، می‌توانید از راهنمایی کارشناس‌های بهمدام بهره ببرید که طی سال‌های اخیر به شرکت‌ها و سازمان‌های ایرانی معتبری کمک کرده‌اند گواهینامه ایزو ۹۰۰۱ بگیرند.
برای اطلاعات بیشتر، همین الان با ما تماس بگیرید!
منابع: