صفر تا صد الزامات ایزو ۱۴۰۰۱ به زبان ساده + الزامات جدید ایزو ۱۴۰۰۱
- 0
ایزو ۱۴۰۰۱ قرار نیست با جزئیات شگفت‌زده‌تان کند؛ بلکه چهارچوبی کلی برای رعایت مسائل زیست‌محیطی ارائه می‌کند. به همین خاطر، درک الزامات جدید ایزو ۱۴۰۰۱ بسیار مهم است. باید چگونگی مطابقت با آن‌ها را به‌خوبی یاد بگیرید. در این مقاله بلاگ بهمدام، سراغ الزامات ایزو ۱۴۰۰۱ می‌رویم و آن‌ها را به‌صورت مختصر و مفید توضیح می‌دهیم. این مقاله را با دقت و تا انتها مطالعه کنید.
الزامات ایزو ۱۴۰۰۱ چه هستند؟
جدیدترین نسخه ایزو ۱۴۰۰۱ در سال ۲۰۱۵ منتشر شد. این استاندارد بین‌المللی، الزامات سیستم مدیریت زیست محیطی (Environmental management system) را با تأکید بر پایداری ارائه می‌کند.
ایزو ۱۴۰۰۱ به ۱۰ بخش یا بند تقسیم می‌شود. در این مقاله بهمدام درباره الزامات ایزو ۱۴۰۰۱ روی بندهای ۴ تا ۱۰ تمرکز می‌کنیم، که در واقع چهارچوب سیستم مدیریت زیست‌محیطی را شکل می‌دهند.
این بندها که در ادامه توضیحشان می‌دهیم، عبارت‌اند از:
- بند ۴: زمینه سازمان
- بند ۵: رهبری
- بند ۶: برنامه‌ریزی
- بند ۷: پشتیبانی
- بند ۸: عملیات
- بند ۹: ارزیابی عملکرد
- بند ۱۰: بهبود
البته در حین مطالعه، به خاطر داشته باشید که ایزو ۱۴۰۰۱ هیچ الزامات خاص و مشخصی برای عملکرد زیست‌محیطی سازمان تعیین نمی‌کند؛ یعنی نمی‌گوید این کار را انجام بدهید و آن را انجام ندهید!
بلکه چهارچوبی ارائه می‌دهد که در قالب آن، خودتان می‌توانید اهداف و زمینه‌های بهبود برای شرکت یا سازمان را تعیین کنید.
پیشنهاد آموزش : دوره آموزشی سيستم مديريت زيست محيطی ایزو ISO 14001:2015
بند ۴ ایزو ۱۴۰۰۱: زمینه سازمان
ایزو ۱۴۰۰۱ نسخه ۲۰۱۵، استانداردی نیست که یک نسخه مشخص برای همه کسب‌وکارها ارائه کند. مسلما مسائل و ملاحظات زیست‌محیطی که فلان شرکت حمل‌ونقل باید رعایت کند، با ملاحظات بهمان شرکت خدمات شهری خیلی تفاوت دارد.
به همین خاطر، استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ هر سازمانی را ملزم به ارزیابی این مسائل می‌کند که چیست، چه می‌کند، چه کسانی از خدماتش استفاده می‌کنند، چه واکنشی به دیگران نشان می‌دهد و موارد دیگر.
در فرایند اجرای این استاندارد، باید پاسخ پرسش‌های زیر را بدانید:
- چه مسائل و شرایطی دخیل هستند؟
- تعهدات انطباقی شرکت ما چه هستند؟
- چه مسائل خارجی بر کسب‌وکارمان تأثیر می‌گذارند؟
- چه مسائل داخلی بر کسب‌وکار و سیستم مدیریت ما تأثیر می‌گذارند؟
یکی از مهم‌ترین تغییرات نسخه ۲۰۱۵ ایزو ۱۴۰۰۱، این است که شرکت‌ها باید نیازها و انتظارات ذی‌نفعان خود را هم ارزیابی کنند.
مسلما هر شرکتی برای ارائه محصول یا خدمتی جدید، به نظر مشتریانش اهمیت می‌دهد و روی آن‌ها حساب می‌کند. در زمینه عملکرد زیست‌محیطی هم باید چنین رویه‌ای وجود داشته باشد.
همین الزامات سیستم مدیریت زیست محیطی و ملاحظات، به تعیین دامنه سیستم مدیریت زیست‌محیطی و ساختار آن کمک می‌کنند.
بند ۵ ایزو ۱۴۰۰۱: رهبری
نسخه ۲۰۱۵ ایزو ۱۴۰۰۱ مانند نسخه سال ۲۰۰۴ آن، شرکت‌ها را ملزم به تدوین خط‌مشی زیست‌محیطی می‌کند؛ خط‌مشی‌ای که نقش‌ها، مسئولیت‌ها و اختیارات را در سرتاسر شرکت مشخص خواهد کرد.
اما تفاوت اصلی نسخه‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۰۴ این ایزو، در آن است که نسخه جدیدتر، بر اهمیت مشارکت رهبری سازمان هم تأکید دارد.
یعنی به‌جای اینکه یک نفر در سازمان به‌عنوان «نماینده مدیریت محیط زیست» تعیین شود و بخواهد تذکرهای زیست‌محیطی بدهد، مدیریت ارشد، مسئول اثربخشی سیستم خواهد بود.
پس اگر می‌خواهید با الزامات ایزو ۱۴۰۰۱ در زمینه رهبری سازمان مطابقت داشته باشید، باید نشان بدهید که مدیریت ارشد اهداف زیست‌محیطی را می‌داند، و برای ایجاد فرهنگ بهبود مستمر زیست‌محیطی تلاش می‌کند.
بند ۶ ایزو ۱۴۰۰۱: برنامه‌ریزی
طبق بندهای استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱، شرکت‌ها باید هر فعالیتی را که ممکن است بر محیط زیست تأثیر بگذارد، شناسایی کرده و برایش برنامه‌ریزی کنند.
برای برآوردن چنین نیازی، باید این جنبه‌ها و اثرات زیست‌محیطی مهم را در نظر بگیرید:
- مصرف انرژی
- آلودگی هوا
- انتشار گازهای گلخانه‌ای
- آلودگی آب
- مدیریت زباله
در ضمن باید تعهدات انطباقی شرکت یا سازمانتان، مانند مقررات داخلی و استانی را هم شناسایی کرده و مدنظر قرار بدهید.
پس از شناسایی ریسک‌ها و فرصت‌های بالقوه، باید اهداف زیست‌محیطی سازمان را هم تعیین کرده و اقدامات مشخصی را برای دستیابی به آن اهداف در نظر بگیرید.
بند ۷ ایزو ۱۴۰۰۱: پشتیبانی
بزرگ‌ترین بخش در الزامات جدید ایزو ۱۴۰۰۱ پشتیبانی است. این بند از الزامات ایزو ۱۴۰۰۱ به منابع، ارتباطات و اسناد شرکت در حوزه مدیریت زیست‌محیطی توجه دارد.
بر اساس استاندارد جدید، تعیین اینکه چه مستنداتی برای سیستم مدیریت مؤثر ضروری است، برعهده خود شرکت‌هاست، از جمله چگونگی اندازه‌گیری اثربخشی آموزش، و نشان دادن شایستگی‌ها.
با رشد فناوری و ظهور داده‌های حجیم و بزرگ، نسخه جدید استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ بر استفاده از اسناد دیجیتال به‌عنوان راهی برای مدیریت اطلاعات تأکید دارد.
در نهایت این بخش، باید چگونگی برقراری ارتباط با سهام‌داران را هم مشخص کنید.
بند ۸ ایزو ۱۴۰۰۱: عملیات
این بند الزامات ایزو ۱۴۰۰۱ از شما می‌خواهد مشخص کنید کدام فعالیت‌ها ممکن است بر محیط زیست تأثیر بگذارند. کنترل‌های عملیاتی را هم باید تعریف کنید تا این تأثیر را به حداقل برسانید.
برای برآوردن این نیازها، باید رویه‌های مستندی مانند دستورالعمل‌های کاری و برنامه‌های نگهداری پیشگیرانه هم در سازمانتان ایجاد کنید.
در ضمن باید برای حوادث احتمالی که ممکن است بر محیط زیست تأثیر بگذارند، مانند نشت مواد شیمیایی هم برنامه آماده‌سازی و واکنش اضطراری مستندی داشته باشید.
بند ۹ ایزو ۱۴۰۰۱: ارزیابی عملکرد
این بند الزامات ایزو ۱۴۰۰۱ از مدیر فرایند می‌خواهد چگونگی نظارت، اندازه‌گیری، تحلیل و ارزیابی سیستم مدیریت زیست‌محیطی شرکت را تعیین کند.
در واقع باید هم عملکرد زیست‌محیطی خود و هم راه‌های بهبود سیستم مدیریت را ارزیابی کنید. ایجاد سیستم حسابرسی داخلی و بررسی مدیریتی برای اطمینان از درستی عملکرد سیستم مدیریت زیست‌محیطی، در این راه مؤثر هستند.
بند ۱۰ ایزو ۱۴۰۰۱: بهبود
یکی از برجسته‌ترین موضوعات در نسخه ۲۰۱۵ ایزو ۱۴۰۰۱ مانند سایر استانداردهای ایزو، تعهد به بهبود مستمر در سازمان است.
بنابر الزامات جدید ایزو ۱۴۰۰۱ باید تعیین کنید که چگونه با عدم‌انطباق‌ها، اقدامات اصلاحی و بهبود مستمر برخورد خواهید کرد.
جمع‌بندی
الزامات ایزو ۱۴۰۰۱ را می‌توان ستون اصلی این استاندارد بین‌المللی برای مدیریت سیستم زیست‌محیطی دانست؛ چون چهارچوبی کلی برای شناسایی، تعیین و رعایت مسائل مربوط به حفظ محیط زیست را در اختیار شرکت‌ها و سازمان‌ها قرار می‌دهد.
اگر می‌خواهید درباره الزامات جدید ایزو ۱۴۰۰۱ بر اساس وضعیت فعلی و نیازهای شرکت یا سازمان خودتان بیشتر بدانید، می‌توانید با شرکت بهمدام تماس بگیرید. کارشناس‌های بهمدام، سال‌هاست که در زمینه اجرای استانداردهای ایزو و بهبود مستمر آن‌ها، با سازمان‌های ایرانی همکاری می‌کنند.
منابع: