شباهت و تفاوت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ در چیست؟
- 0
ایزو ۹۰۰۱ پرطرف‌دارترین استاندارد جهانی است و بعد از آن هم ایزو ۱۴۰۰۱ در جایگاه دوم محبوبیت قرار دارد. محبوبیت این دو استاندارد به این دلیل است که بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی، سراغ گواهینامه آن‌ها رفته‌اند. البته این دو استاندارد ایزو، دو حوزه متفاوت را پوشش می‌دهند که عبارت‌اند از مدیریت کیفیت و مدیریت محیط زیست. در این مقاله بهمدام، شباهت و تفاوت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ را بررسی می‌کنیم.
ایزو ۹۰۰۱ چیست و چه کاربردی دارد؟
ایزو استانداردهای مختلفی ارائه داده که طی سال‌های اخیر، انتظارات مبتنی بر اجماع را در صنایع، سازمان‌ها و بازارهای جهانی ایجاد کرده و تا حد زیادی باعث تقویت روند جهانی‌شدن شده‌اند.
استانداردهای ایزوی زیادی با نام‌های شبیه به‌هم در دسترس شرکت‌ها و سازمان‌ها هستند تا با اجرای و رعایت دستوالعمل‌های آن‌ها، تفاوت بزرگی در فرایندهای عملیاتی، محصولات و خدمات خود ایجاد کنند.
در میان این ایزوها، ایزو ۹۰۰۱ استاندارد مدیریت کیفیتی است که سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) در اوایل سال ۱۹۸۷ آن را معرفی و منتشر کرد.
این استاندارد بین‌المللی، در چهارمین ویرایش خود که سال ۲۰۱۵ منتشر شد، به ابزار محبوبی برای همه کسب‌وکارهایی تبدیل شد که می‌خواهند عملیاتشان را بهبود بخشیده و جذب مشتری را افزایش بدهند.
سازمان‌ها ابتدا باید سیستم مدیریت کیفیت را پیاده‌سازی کرده، و الزامات ایزو ۹۰۰۱ و فرایندهای آن را اجرا کنند تا گواهینامه ایزو ۹۰۰۱ دریافت کنند.
هدف نهایی اجرای این استاندارد، افزایش کیفیت محصولات یا خدمات، و همین‌طور رضایت مشتری است؛ که البته در بلندمدت انجام می‌شود و نباید انتظار تغییر یک‌شبه از آن داشت.
ایزو ۹۰۰۱ همه فرایندهای عملیاتی را هم بهبود بخشیده، و طیف گسترده‌ای از مزایا و دستاوردهای مهم را برای سازمان به ارمغان می‌آورد. به‌طور کلی، ایزو ۹۰۰۱ ابزار فوق‌العاده‌ای برای بهبود شرایط کسب‌وکار است.
پیشنهاد ویژه : دوره آموزشی سيستم مديريت زيست محيطی ایزو ISO 14001:2015
ایزو ۱۴۰۰۱ چیست و چه کاربردی دارد؟
ایزو ۱۴۰۰۱ استانداردی بین‌المللی است که الزامات سیستم مدیریت محیط زیست را تعیین می‌کند. این استاندارد برای استفاده سازمان‌ها به‌منظور ارتقای عملکرد زیست‌محیطی و مدیریت مسئولیت‌هایشان در این حوزه طراحی شده است.
استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ مزایای زیادی دارد، و شرکت‌ها باید آن را به‌عنوان رویکردی استراتژیک برای بهبود عملکرد زیست‌محیطی خود در نظر بگیرند.
خلاصه اینکه هر دوی این استانداردها در سرتاسر جهان به کار گرفته می‌شوند. بنابراین دانستن تفاوت و شباهت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ می‌تواند به رشد سازمان کمک کند. در ادامه، ابتدا شباهت، و بعد هم تفاوت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ را بیان می‌کنیم.
شباهت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ چیست؟
ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ هر دو استانداردهای سیستم مدیریت (Management System Standards) یا به‌اختصار MSS هستند.
بنابراین الزامات مشترکی بینشان وجود دارد، چون همه استانداردهای ایزو، از ساختار سطح بالای (High-Level Structure) یکسانی پیروی می‌کنند.
همه MSSها طراحی مشابهی دارند که امکان ادغام بین سیستم‌های رشته های مختلفی مانند مدیریت کیفیت و مدیریت محیط زیست را فراهم می‌کند.
در این بخش، ده بند مشترک در ساختار سطح بالای سیستم‌های مذکور را عنوان می‌کنیم که وجود کلیت آن‌ها در هر دو استاندارد را، می‌توان شباهت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ دانست.
۱. دامنه (Scope): محدوده استانداردهای ایزو، مانند کیفیت، بهداشت یا ایمنی را تعیین می‌کند و در همه ایزوها وجود دارد.
۲. مراجع هنجاری (Normative References): مجموعه مدارک موردنیاز برای اعمال استاندارد هستند. این‌ها هم در همه استانداردهای ایزو دیده می‌شوند.
۳. اصطلاحات و تعاریف (Terms and Definitions): مجموعه‌ای از اصطلاحات عمومی و خاص استاندارد موردنظر با تعاریف آن‌ها هستند.
۴. زمینه سازمان (Context of the Organization): الزامات مرتبط با موضوعاتی که بر سازمان تأثیر می‌گذارند و ممکن است داخلی یا خارجی باشند.
۵. رهبری (Leadership): این بند، مسئولیت مدیریت ارشد سازمان در این زمینه را تعیین می‌کند، و مثل بقیه بندهای مذکور، شباهت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ است.
۶. برنامه‌ریزی (Planning): رویکردی را مشخص می‌کند که سازمان باید برای مقابله با تهدیدها و فرصت‌ها در پیش بگیرد.
۷. پشتیبانی (Support): این بند منابعی را مشخص می‌کند که باید برای پشتیبانی از سیستم مدیریت موردنظر تأمین شوند.
۸. عملیات (Operation): چگونگی تعیین فرایندهای موردنیاز برای عملیات در ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ و سایر ایزوها را مشخص می‌کند.
۹. ارزیابی عملکرد (Performance Evaluation): جزئیاتی را بیان می‌کند که سازمان‌ها باید بر آن‌ها نظارت داشته و گزارش بدهند.
۱۰. بهبود (Improvement): الزامات برخورد با عدم‌انطباق و اتفاقات پیش رو را فهرست می‌کند. در همه ایزوها از اصول اساسی است و می‌تواند شباهت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ باشد.
پیشنهاد ویژه : دوره آموزشی ایزو ISO 9001:2015 سیستم مدیریت کیفیت
تفاوت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ چیست؟
تفاوت اصلی بین این دو استاندارد، در مسئله‌ای است که به آن می‌پردازند. ایزو ۹۰۰۱ رویکرد سازمان در حوزه کیفیت را مورد توجه قرار می‌دهد.
یعنی استاندارد ایزو ۹۰۰۱ کیفیت را در زمینه مسئولیت مدیریت، رضایت مشتری و مدیریت منابع اندازه‌گیری کرده، و برای بهبود مستمر برنامه‌ریزی می‌کند.
در طرف دیگر، ایزو ۱۴۰۰۱ روی این مسئله تمرکز دارد که سازمان چگونه می‌تواند محیط زیست خود را بهتر مدیریت کند.
ایزو ۱۴۰۰۱ هم مبتنی بر بهبود مستمری است که به‌موجب آن، سازمان به پیاده‌سازی و بهبود فرایندهای حفاظت از محیط زیست و نظارت مستمر بر آن‌ها نیاز دارد.
هر دوی این استانداردها، بندهایی از ساختار سطح بالای ایزو را به‌صورت مشترک دارند، اما تفاوت‌هایی در چگونگی اجرایشان هم وجود دارد.
برای اجرای موفق ایزو ۹۰۰۱، ایزو ۱۴۰۰۱ و سایر استانداردهای بین‌المللی، باید از کارشناس‌هایی استفاده کنید که در این زمینه، دانش و تجربه زیادی دارند.
شرکت بهمدام سال‌هاست که سازمان‌های معتبر ایرانی را برای اخذ گواهینامه ایزو یاری و راهنمایی می‌کند. شما هم می‌توانید با بهمدام تماس بگیرید و درباره اخذ گواهینامه ایزو در سریع‌ترین زمان ممکن، با کارشناس‌های این شرکت مشورت کنید.
جمع‌بندی
تفاوت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ به حوزه تمرکز استانداردهای مربوطه برمی‌گردد. ایزو ۹۰۰۱ الزامات ویژه‌ای برای مدیریت کیفیت دارد. در طرف دیگر، ایزو ۱۴۰۰۱ دارای الزامات خاص مدیریت زیست‌محیطی است. یعنی در دو حیطه متفاوت فعالیت می‌کنند.
البته از شباهت ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ هم نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. مهم‌ترین دلیل وجود این شباهت، به MSS بودن ایزو و وجود ساختار سطح بالا برمی‌گردد. همین شباهت‌ها، کار را برای سازمان‌هایی که دنبال پیاده‌سازی هم‌زمان بیش از یک ایزو هستند، آسان‌تر می‌کنند، چون ایزوها الزامات مشترکی دارند.
منابع: